Friesland, eigen taal en cultuur vroeger een eiland onder IJsland genaamd Frisland?

Hoe snel de geschiedenis vervalst kan worden, lijkt te worden bewezen met de ontdekking van het eiland Frisland op oude kaarten die gewoon in internationale bibliotheken blijken te liggen. Heeft u zich wel eens afgevraagd hoe het toch kan dat er zo’n klein koppig volkje in het noorden van Nederland woont dat een taal spreekt die totaal afwijkt van het Nederlands en erg dicht bij het Engels ligt? In Engeland is er een gezegde dat luidt ‘Frisian is to English like butter is to cheese‘; vertaald ‘Fries is tot Engels als boter tot kaas.’ De grote ontdekking die mij in juni 2014 aangereikt werd, is dat er ten zuiden van Groenland (onder IJsland) tot aan het jaar 1680 een eiland op kaarten getekend stond, dat groter was dan IJsland en door een zeevarend volk bewoond werd. Het eiland zou dichtbevolkt zijn geweest en naar schatting 500 duizend tot 1 miljoen inwoners hebben gehad. Dat is voor die tijd best veel. Het vermoeden bestaat dat het eiland op een bepaald moment verzonken is als gevolg van bijvoorbeeld een zeebeving.

De exacte oorzaak van het verdwijnen van het eiland Frisland is natuurlijk giswerk. Wel geven sommige geschiedenisboekjes weer dat het Friese volk zich eerst in Engeland probeerde te vestigen en daarna het Noorden van Nederland aandeed. Nu weten we allemaal dat de Friezen Bonifatius vermoord hebben rond het jaar 754. Dat zou dus betekenen dat de Friezen zich ook buiten hun eigen eiland vestigden. De kans is dus groot dat ze het noordelijke deel van Nederland in beslag hadden genomen en van daaruit handel dreven.

Een andere onderdeel van de geschiedenis die met de ontdekking van dit eiland in een heel ander daglicht komt te staan is het verhaal van de ontdekking van Amerika. Naar verluidt zouden de oude inheemse indianen van Amerika gesproken hebben over een Scandinavisch volk dat het continent aandeed voordat Columbus dit deed. De Amerikaanse inheemsen zouden hebben gesproken van ‘roodbaard’. Dit verklaart een hoop, want de Friese koning heette Redbad; beter bekend onder de naam Radboud. Redbad is een verbastering van ‘rode baard’. Volgens Wikipedia is over Radboud zijn jeugd en jonge jaren niets bekend. Het heeft er toch alle schijn van dat de geschiedenis van de Friezen dan ook bewust weggepoetst is. Hoewel in latere kronieken wordt beweerd dat hij een zoon van Aldgisl was, bestaat hiervoor in het bronmateriaal uit die tijd geen bewijs. Hij groeide ongetwijfeld op in een familie die tot de Friese elite behoorde en kwam niet eerder aan de macht dan circa 680, na de dood van Aldgisl.

Verder stelt Wikipedia [citaat] Radboud wordt gezien als een machtige heerser, maar het begin van zijn bewind verliep teleurstellend. Hij raakte herhaaldelijk in conflict met het Frankische Rijk en moest genoegen nemen met een ondergeschikte rol ten opzichte van zijn machtige buur. Tussen 688 en 695 leed hij een aantal nederlagen tegen de Frankische hofmeier Pepijn van Herstal, onder andere in de slag bij Dorestad. Halverwege de negentiger jaren sloten Radboud en Pepijn vrede, waarbij Radboud afstand deed van Fresia citerior, het grondgebied ten zuiden van de Oude Rijn. Onderdeel van deze vrede was het sluiten van een huwelijk tussen Radbouds dochter Theudesinda met Grimoald, een zoon van Pepijn van Herstal, die in 714 werd vermoord. Van dit huwelijk is niet bekend of er kinderen uit zijn geboren.

In ieder geval is het opmerkelijk dat dit kleine volkje uit het noorden van Nederland koningen had. Je zou je af kunnen vragen waar die koningen dan woonden? We zien nergens paleizen van deze adel in de huidige noordelijke provincie. Zou de verklaring dan liggen in de verdwijning van het eiland Frisland? Was dat de uitvalsbasis van dit volk? Het heeft er alle schijn van dat de regel van Winston Churchill hier al is toegepast: ‘De geschiedenis wordt geschreven door de overwinnaar.’ De vraag is alleen of deze overwinning door het Frankische rijk te maken had met feitelijk overwicht of dat deze overwinning simpelweg behaald kon worden door het feit dat het eiland Frisland door een natuurramp van de aardbodem gevaagd werd. Mogelijkerwijze heeft het Frankische rijk toen haar kans gepakt en het door de Friezen overheerste deel van noordelijk Nederland ingelijfd. Daarop is waarschijnlijk de geschiedenis aangepast en moeten de Friezen het doen met het totaal onsamenhangende verhaal zoals u dat hier leest op Wikipedia. Misschien wordt het tijd dat de Friezen hun werkelijke roots gaan herontdekken.

In een essay te vinden onder deze link (met de titel ‘Friesland: Het land dat de tijd vergeten heeft’) meldt de schrijver dat de Engelsen een claim op het eiland Frisland probeerden te leggen, maar dat dit onterecht is.

Het eiland van Friesland (de meer gebruikelijke spelling), plus Estotiland kwam voor het eerst onder de publiekelijke aandacht in 1558 toen een zekere Caterino Zeno een kaart met begeleidend verhaal publiceerde in Venetië. Hij beschreef een reis naar het verre noorden gemaakt in 1380 (een fout, het werkelijke jaartal was 1390) door een voorouder van hem, die Nicolo Zeno genaamd was. Deze eerdere Zeno werd gedwongen door een storm aan land te gaan op het eiland Friesland. Bijgaande kaart toont een ruwweg rechthoekig gevormd eiland met de langere as van noord naar zuid. Het is in totaal iets kleiner, maar breder dan IJsland en ligt ongeveer op de plek waar zich nu het Rockall Plateau bevindt. De heerser van Friesland in 1380 (dwz 1390) was genaamd Zichmni. Hij raakte bevriend met Nicolo uit bewondering voor de vaardigheid van de Venetiaanse zeilers. Deze nieuwe vriendschap stelde Zichmni in staat zijn macht over vele naburige eilanden uit te breiden. In ruil daarvoor werd Nicolo geridderd. Nicolo schreef zijn broer Antonio in Venetië. Deze kwam naar Friesland en sloot zich aan. Beiden leefden in Friesland tot 1384 (waarschijnlijk, in feite, 1396), toen Nicolo stierf. Antonio bleef daarna nog tien jaar in dienst van Zichmni. In 1394 (correct 1406) keerde Antonio terug naar Venetië, waar hij zijn verhaalt vertelt aan zijn derde broer, Carlo.

De Zeno Kaart toont een kleiner eiland aan het noordwesten van Friesland genoemd Icaria, en verder naar het westen dus het Estotiland. Estotiland wordt slechts gedeeltelijk getoond. In Dr Dee’s tijdperk werd dit eiland Nova Scotia genoemd. In het zuiden is een andere gedeeltelijke kustlijn te zien met de benaming Drogio. Dit is waarschijnlijk wat we nu kennen als de Massachusetts Bay. Dr Dee’s Groenland staat niet op de kaart en lijkt op deze kaart Baffin Island te zijn (gezien haar positie). In het oosten van Friesland zijn de bekende kusten van Noorwegen, Denemarken, Schotland en de Shetlands (label Estland) te zien. Tussen de laatste twee ligt nog een klein eiland genaamd Podanda. Er moet worden vermeld dat het onwaarschijnlijk is dat de Europeanen een reis naar Nova Scotia en Massachusetts maakten voorafgaand aan Columbus. Dit wordt nergens vermeld. We weten dat de Vikingen heel dichtbij kwamen en een nederzetting op Newfoundland bouwden rond het jaar 1000. Sommige onderzoekers hebben een sterk vermoeden dat de noordelijke zeelieden deze reis regelmatig maakten, met Bristol als hun belangrijkste vertrekhaven. Het echte mysterie van de Zeno kaart is natuurlijk: wat was Friesland en waar is het gebleven? Vanaf de zestiende eeuw begon Friesland als een spook te verschijnen op alle gepubliceerde kaarten. De locatie was altijd ten zuiden van IJsland, maar niemand wist ooit helemaal waar. Speculatie is ontstaan over de vraag of het sinds 1380 (correct 1390) gedeeltelijk onder water is komen te staan.

In 1578 werd een veel kleiner eiland gespot op de vermoede locatie van Friesland. Op 12 september in dat jaar maakte Richard Newton, kapitein van de Emmanuel (een van de vijftien schepen die deel uitmaken van een expeditie onder leiding van Sir Martin Frobisher) een expeditie waarbij dit eiland werd gevonden. Hij noemde het Buss Island, naar het type schip dat hij voer. In zijn journaal schreef hij: The Busse, of Bridgewater, as she came homeward, to ye South Eastwarde of Freseland, discoured a great Ilande in the latitude of _ Degree, which was never yet founde before, and sayled three dayes alongst the coast, the land seeming to be fruiteful, full of woods, and a champion countrie.

Elf jaar later beschreef Thomas Wiars dit Buss Island als een eiland omgeven door een groot ijsveld. Dit spreekt eerdere omschrijving van het eiland tegen. Dan ineens, op 1 juli 1606, werd Buss Island gespot door James Hall. Deze omschreef de ligging meer westwaarts dan tot nu toe verondersteld. Toch, ondanks diverse pogingen om het te vinden, bleef Buss Island ongrijpbaar tot 1671, toen kapitein John Shepherd het niet alleen waarnam, maar ook verkende. Hij beschreef het als zijnde overvloedig in vis, maar verder kaal en laaggelegen.

Op 13 mei 1675 verleend Koning Charles II eigendom van Buss Island aan de Hudson’s Bay Company, die was opgericht in 1670 om het mineraal, de handel, en de visrechten van de verschillende noordelijke gebieden (deze bestaat nog steeds als een Canadese onderneming) te exploiteren. Blijkbaar vond Charles dat hij het recht had om dit te doen door erving van koning Arthur, die naar verluidt de noordelijke landen duizend jaar eerder had veroverd. Hoewel ook moet worden vastgesteld dat de Schotse Kroon opperheerschappij over deze noordelijke wateren sinds 1476 claimde. Charles II, was natuurlijk de koning van Engeland en Schotland. De Hudson’s Bay Company betaalde de koning £ 65 voor het eiland. In 1676 faalden zij echter om het te vinden. In 1720 werd £ 378.000 overheidssubsidie aangevraagd voor een verkenningsexpeditie. Dit verzoek werd al snel afgewezen. Maar in 1770 waren er mensen die het bedrijf ervan beschuldigden de ware locatie van Buss Island geheim te houden, om zo de financiële controle over de handel te houden. Dus in 1791 kondigde het bedrijf aan dat er wat hen betreft, ‘geen dergelijk eiland bestaat’ (niet nu boven water als het er ooit al was). In 1934 stelde het bedrijf dat het om een ‘mythisch eiland in de Noord-Atlantische Oceaan’ ging.

Tezamen bieden deze verschillende verslagen van Friesland en Buss Island een coherent verhaal. In 1380 (correct 1390) was Friesland groot genoeg om steden en landbouw te hebben en een heerser te hebben, genaamd Zichmni, die krachtig genoeg was om de naburige eilanden te veroveren. In 1578 was het geslonken tot een veel kleinere eiland, dat echter nog steeds vruchtbaar en bosrijk was. In 1589 (net elf jaar later) werd het omringd door een groot ijsveld en in 1671 het was kaal en laaggelegen. Het werd nooit meer gezien. Veel ontdekkingsreizigers kwamen tot de voor de hand liggende conclusie, namelijk dat het geleidelijk was verdwenen in de zee. Misschien is er nog een klein stipje zichtbaar dat het overleeft heeft als Rockall. Rockall werd geannexeerd door het Verenigd Koninkrijk in 1972. Het is het ultieme ‘afgelegen Schotse eiland’, ten westen van Schotland en ten oosten van Noorwegen. Op slechts enkele meters in diameter is het volledig onbewoonbaar.

De Zeno Kaart:

Bron linkvermeldingen: Wikipedia, Wikipedia, historum.com